SZCZEGÓŁOWY RACHUNEK SUMIENIA
2. Cel i przedmiot szczegółowego rachunku sumienia.
W ramach ogólnego rachunku sumienia poznajemy podstawowe motywy naszego postępowania; w ramach szczegółowego rachunku sumienia szukamy skutecznych środków wali z określonymi wadami lub wzrastania w cnotach. Ten krótki rachunek sumienia dokonywany o stałych porach dnia powinien mieć bardzo określony cel: Szczegółowy rachunek sumienia doprowadzi cię prostą drogą do jednej z określonych cnót lub też pozwoli wykorzenić wadę główną. Czasami celem tego rachunku będzie obalenie Goliata, czyli wady dominującej, tego, co najbardziej w nas razi, co najbardziej szkodzi naszej przyjaźni z Chrystusem i miłości do innych. Jeżeli ktoś jest szczególnie opanowany przez jakąś wadę, powinien przede wszystkim uzbroić się przeciwko temu nieprzyjacielowi, jeśli bowiem nie pokonanym go, możemy utracić owoce zwycięstwa odniesionego nad innymi wadami. Dlatego jest rzeczą bardzo ważną, abyśmy poznali samych siebie i dali się poznać w kierownictwie duchowym, w ramach którego zwykle ustalamy przedmiot rachunku sumienia.
Ponieważ nie wszyscy posiadamy takie same wady, jest rzeczą konieczną, aby każdy podejmował walkę mając na uwadze to, co go dręczy.
Przedmiotem szczegółowego rachunku sumienia mogą być pamięć na obecność Bożą podczas pracy, w życiu rodzinnym, podczas drogi; większe zwracanie uwagi na to, czy w pobliżu znajduję się tabernakulum, żeby pozdrowić Pana lub odmówić akt strzelisty, troska o punktualność w budzeniu się rano o określonej porze, rozpoczynaniu modlitwy lub przychodzeniu na Mszę świętą; cierpliwość wobec samych siebie, wobec wad naszych współpracowników lub członków rodziny; radykalna walka z nawykiem narzekania i starania się o to, by nie narzekano w naszej obecności; uprzejmość w traktowaniu innych; zainteresowanie potrzebami bliźniego; okazywanie wdzięczności za najdrobniejsze przysługi w codziennym życiu; lepsze wykorzystanie czasu, książek, narzędzi pracy i rzeczy osobistych; przebywanie z Aniołem Stróżem… Szczegółowy rachunek sumienia, który dzięki walce pozostawi w duszy głęboki ślad, może dotyczyć umiłowania i lepszego przeżywania Mszy świętej i Komunii świętej.
Jakkolwiek w niektórych przypadkach szczegółowy rachunek sumienia może występować w formie negatywnej, jako sprzeciw wobec zła, najlepszym sposobem walki będzie praktykowanie cnoty przeciwnej wadzi, którą pragniemy wykorzenić: w celu przezwyciężenia egoizmu i pychy… W ten sposób walka wewnętrzna staje się skuteczniejsza. Dążenie duchy ku dobru jest silniejsze aniżeli ku unikaniu zła. Zanim przeprowadzimy szczegółowy rachunek sumienia, powinniśmy prosić Pana o światło, aby poznać, z czym według Niego mamy walczyć: Panie, obym przejrzał! – możemy mówić do Pana jak ślepy z Jerycha. I prosić o pomoc w kierownictwie duchowym.