GODNOŚĆ OSOBY

2. Godność osoby wyraża się w pracy. Zasady Nauki Społecznej Kościoła.


Poszanowanie dla godności człowieka – stworzonego na obraz Boży – jest właściwym kryterium oceny prawdziwego postępu społeczeństwa, nauki…, nie zaś odwrotnie. A godność człowieka wyraża się w każdym jego działaniu osobistym lub społecznym, w sposób zaś szczególny – w pracy, przez którą realizuje on jednocześnie przykazanie swego Stwórcy, który uczynił go z niczego i pozostawił na ziemi, aby pracował i w ten sposób oddawał Mu chwałę. Dlatego Kościół broni godności pracownika i sprzeciwia się ocenianiu go jedynie na podstawie tego, ile wytworzy. Kościół występuje przeciw sytuacji, kiedy to prace traktuje się jedynie jako zwykły towar, wyżej ceniąc „dzieło aniżeli jego twórcę”, „bardziej przedmiot aniżeli podmiot, który go wykonuje”- powiada dobitnie Jan Paweł II – kiedy wykorzystuje się człowieka jako narzędzie do osiągnięcia zysku, ceniąc tylko to, co wytwarza.

Nie chodzi tu o zewnętrzne formy grzecznościowe, gdyż nawet gestami uprzejmości można zranić godność drugiego człowieka, jeżeli czyni się je wyłącznie dla osiągnięcia korzyści, jeżeli się ich używa jako narzędzia, by na przykład podnieść wydajność pracy lub utrzymać spokój w przedsiębiorstwie: w każdym człowieku powinniśmy bowiem czcić obraz Boży.

Spojrzenie przyziemne, płaskie, dalekie jest od chrześcijańskiego sposobu widzenia świata. Ani ilość wytworzonych dóbr, ani też zasady ich podziału nie stanowią właściwego kryterium sprawiedliwości w stosunkach społecznych. „Nie zapanuje na świecie ani sprawiedliwość, ani pokój, dopóki ludzie nie zdadzą sobie sprawy, jak wielką godność zawdzięczają temu, że zostali stworzeni przez Boga i że są dziećmi Boga. Dobra doczesne „należy oceniać zgodnie z ich prawdziwą naturą, to znaczy, że należy uważać je za narzędzia, którymi człowiek posługuje się, by łatwiej osiągnąć najważniejszy cel, a mianowicie, by łatwiej doskonalić samego siebie czy to w porządku przyrodzonym, czy też nadprzyrodzonym.

Stąd też ów ścisły związek między pracą i własnością wymaga, aby ten, kto wykonuje daną pracę, mógł mieć poczucie, że „pracuje na swoim”.

Godność pracy znajduje swój wyraz w sprawiedliwym wynagrodzeniu, które jest podstawą wszelkiej sprawiedliwości społecznej; również w wypadku wolnej umowy o pracę. Wynagrodzenie przeciwne godności osoby ludzkiej obraża zarówno konkretne osoby, jak również ich Stwórcę, gdyż ludzie na podstawie niezbywalnego prawa naturalnego mają prawo do otrzymywania środków wystarczających na utrzymanie ich samych i ich rodzin, a prawo to jest wyższe od prawa stanowionego. Inną „logiczną konsekwencją jest dobre wykonywanie swojej pracy przez nas wszystkich… Nie możemy uchylać się od swoich obowiązków ani też zadowalać się wykonywaniem pracy w sposób mierny. Lenistwo i praca źle wykonana również stanowią naruszenie sprawiedliwości społecznej.